Bestekâr Derviş Küçek Mustafa Dede (ölüm. 1684)
Edirne'de doğdu. Edirne Mevlevihanesi'nde çilesini tamamlayıp "dede" ve dergâha "aşçıbaşı" oldu. Müzik öğrendi. Birçok dinî ve din dışı söz - saz eseri besteledi.
Derviş Küçek Mustafa Dede'nin günümüze kalan en önemli eseri Beyati Mevlevi Ayin-i Şerîfi'dir. Beyati Mevlevi Ayin-i Şerîfi'nden önceki Mevlevi ayinlerin tüm bestekârları meçhuldür.Beyati Mevlevi Ayin bestekârı bilinen ilk ayindir.
Mevlevi Ayinleri;Kul'un kendi benliğinden kurtulup, Hakk ile hak olma yolunda verdiği mücadelenin sembolü olarak yapılageliyor. Mevlevihanelerin Semahane bölümlerinde "Mutrıp Heyeti" tarafından çalınıyor ve söyleniyor. "Mutrıp Heyeti"i içinde, ney ve kudüm olmak üzere, Türk muziği içinde yer alan diğer enstrümanları çalanlarla birlikte ayini okuyan "Naathan" grubu da bulunuyor.
"Mutrıp Heyeti" ve "Semazenler"in Mevleviliğe ait özel giyisilerle icra ettiği Mevlevi ayinleri dört ana bölümden oluşuyor. Her bölüm "Selam" ismi ile anılıyor.
"Birinci Selam"da âşıklar şüpheden kurtulup Allah'a iman ediyor. "İkinci Selam"da Allah'ın birliğini görüş haline getiriyor. "Üçüncü Selam"da bu biliş ve görüş, olgunluk devresine eriyor; "mutlak olgunluk durağı"na ulaşılıyor. "Dördüncü Selam"da ise "birlik durağı"nda ayak direterek, kendi merkezleri etrafında dönmeye başlanıyor. Bu Selam'da "Şeyh" de semaya katılıyor. Ortada "sema eden" "Şeyh" Mevlana'yı temsil ediyor. "Şeyh" "sema"dan sonra makamı olan "Post"a vardığında "sema" sona eriyor ve Kur'an okunmaya başlanıyor. Ardından yapılan dua ile ayin sona eriyor.
Derviş Küçek Mustafa Dede - Beyati Mevlevi Ayini
Edeb bir tac imiş Nûr-u Hüdâ'dan
Giy ol tâcı emin ol her belâdan
Ehl-i irfan meclisinde aradım kıldım taleb
İlim en gerideymiş, illâ Edeb illâ Edeb...
){kind=link}